Thời tiết năm nay có nhiều điểm tương đồng với 2020 - năm ghi nhận thiệt hại lớn do mưa lũ ở miền Trung làm 132 người chết vì sạt lở, 108 người chết vì lũ.

Sáng 10/5, tại hội nghị toàn quốc về phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2024, ông Hoàng Đức Cường, Tổng cục phó Khí tượng Thủy văn (Bộ Tài nguyên và Môi trường), cho biết hiện tượng ENSO - chỉ thay đổi nhiệt độ mặt nước biển tại khu vực xích đạo phía đông và trung tâm Thái Bình Dương - đang duy trì trạng thái trung tính đến tháng 6 với xác suất 80-85%.

Từ tháng 7-9, dự báo ENSO chuyển sang La Nina với xác suất 60-65% và có khả năng duy trì trạng thái này trong cuối năm. Chúng tôi đánh giá việc chuyển đổi trạng thái từ El Nino sang La Nina sẽ khiến hạn hán, mưa lũ, giông lốc, mưa đá ở nước ta năm nay có thể tương tự năm 2020 với các đặc điểm như: Mùa mưa bão đến muộn, bão, áp thấp nhiệt đới xuất hiện dồn dập trong thời gian ngắn", ông Cường nói.

Ông Hoàng Đức Cường phát biểu tại hội nghị ở Hà Nội sáng 10/5. Ảnh: Gia Chính

Cụ thể, cơ quan khí tượng dự báo có 11-13 cơn bão và áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông, trong đó 5-7 cơn ảnh hưởng đến đất liền Việt Nam trong năm nay. Từ nay đến nửa đầu tháng 6, ít có khả năng xuất hiện bão và áp thấp nhiệt đới mà tập trung vào nửa cuối mùa bão, từ tháng 9-11/2024.

Do bão, áp thấp nhiệt đới, lượng mưa 6 tháng cuối năm được dự báo xấp xỉ đến cao hơn trung bình nhiều năm. Đặc biệt có khả năng mưa lớn tập trung nhiều trong các tháng cuối năm tại Trung Bộ.

Các lưu vực sông Trung Bộ, Tây Nguyên mùa lũ dự báo xuất hiện tương đương trung bình nhiều năm. Đỉnh lũ năm 2024 ở hạ lưu sông Mã (Thanh Hóa), sông Cả (Nghệ An, Hà Tĩnh) ở báo động 1-2; hạ lưu các sông chính từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa ở báo động 2-3, các sông ở Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận ở trên báo động 2 (cao nhất là báo động 3).

Trước dự báo trên, Phó thủ tướng Trần Lưu Quang đề nghị các bộ ngành, địa phương cần chủ động phương án ứng phó với việc chuyển đổi trạng thái thời tiết từ El Nino sang La Nina. Cơ quan khí tượng cần nâng cao khả năng dự báo hơn nữa để các cấp chính quyền có chỉ đạo phòng chống phù hợp.

Gỗ bị lũ quét cuốn về bao quanh một nhà dân ở Hướng Hóa, Quảng Trị, ngày 27/10/2020. Ảnh: Hoàng Táo

Năm 2020, chỉ hơn một tháng từ 11/10 đến 15/11, miền Trung hứng chịu 8 cơn bão, 2 áp thấp nhiệt đới kèm mưa lớn. Trong đó, bão Molave đổ bộ Quảng Nam - Quảng Ngãi với sức gió 11-12, kéo dài 6 tiếng, mạnh nhất trong 20 năm qua.

Lũ lên nhanh trên 16 tuyến sông chính miền Trung. Sông Hiếu ở Đông Hà (Quảng Trị), sông Bồ tại Phú Ốc (Thừa Thiên Huế) đều vượt đỉnh lũ lịch sử năm 1999. Ngập lụt xảy ra tại 7 tỉnh từ Nghệ An đến Quảng Nam, thời điểm cao nhất ngày 12/10 có trên 317.000 hộ với 1,2 triệu người và kéo dài nhất đến 15 ngày.

Ngày 12/10, công nhân thủy điện Rào Trăng 3, xã Phong Xuân, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, đang ngủ thì ngọn núi cao hơn 120 m đổ sập xuống, san phẳng nhà điều hành vùi lấp 17 công nhân.

Thiên tai năm 2020 đã làm 291 người chết, 64 người mất tích, trong đó số người chết vì sạt lở đất nhiều nhất 132 người, lũ 108 người. Hơn 336.400 ngôi nhà bị hư hại, tốc mái, di dời khẩn cấp; 198.300 ha lúa và hoa màu bị thiệt hại; 52.000 con gia súc và 4,11 triệu con gia cầm chết, cuốn trôi.

Thiệt hại kinh tế do thiên tai gây ra hơn 35.180 tỷ đồng, gấp 7 lần năm 2021, gần 4 lần năm 2023.