TP HCM - Sau nhiều năm chuẩn bị mặt bằng, rào bảo vệ, khu đất làm Depot Tân Kiên của tuyến Metro 3A bỏ hoang, bị tái chiếm, làm nơi chăn thả gia súc, trồng trọt.

Nằm giáp đường Hưng Nhơn, huyện Bình Chánh, khu đất làm Depot Metro 3A (Bến Thành - Tân Kiên) rộng hơn 26 ha, nhiều năm qua bị bỏ hoang, cỏ dại, cây tạp mọc um tùm. Bên ngoài, lối vào depot bị tháo cửa, nhà bảo vệ hoang phế không người trông coi.

Các đoạn tường chắn xung quanh phơi nắng mưa lâu ngày ngả màu xám xịt, trong khi một số vị trí hàng rào kẽm gai bị phá tạo lối đi. Gần đó, căn nhà trong khu depot thuộc diện giải tỏa nhưng chưa di dời, lọt thỏm giữa các bụi cây, người dân di chuyển ra đường lớn qua các lối mòn.

Depot Tân Kiên là nơi sắp tới xây dựng khu trung tâm điều khiển, tập kết, bảo dưỡng, sửa chữa tàu thuộc Metro Bến Thành - Tân Kiên. Cách đây 13 năm, TP HCM triển khai dự án xây dựng tường rào, nhà bảo vệ và san lấp mặt bằng cho khu depot này với kinh phí hơn 26 tỷ đồng. Phần giải phóng mặt bằng và bồi thường cho 152 hộ bị ảnh hưởng được tách riêng do địa phương thực hiện.

Một góc khu đất đã được giải toả mặt bằng làm Depot Tân Kiên, phía ngoài là đường Hưng Nhơn, ngày 7/6. Ảnh: Gia Minh

Năm 2019, dự án xây tường rào cơ bản hoàn thành nhưng chưa thể kết thúc vì vướng hai hộ chưa giải toả xong. Đến nay, dự án này đã trải qua 6 lần gia hạn thời gian hoàn thành, gần nhất là đến năm 2022, nhưng tình hình vẫn chưa thay đổi. Hiện, trong phạm vi khu depot vẫn còn một hộ chưa hoàn tất giải phóng mặt bằng do vướng mắc về pháp lý.

Theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TP HCM (MAUR - chủ đầu tư), trở ngại ở khâu giải phóng mặt bằng khiến việc triển khai dự án kéo dài. Các hạng mục thi công hoàn thành không được bảo vệ vì chưa nghiệm thu, bàn giao, dẫn đến xuống cấp trầm trọng. Trong 8 gói thầu thuộc dự án, đến nay 5 hợp đồng đã thanh lý, còn lại đang triển khai. Do công trình kéo dài, nhân sự nhà thầu thay đổi, chi phí phát sinh được tính toán nhằm khắc phục hư hỏng, mất mát cũng chưa phù hợp khiến dự án gặp bế tắc.

Chủ đầu tư cho biết toàn bộ mặt bằng trong khu depot đến nay đã hoàn thành 99% khối lượng, nhưng đang bị cỏ dại, cây tạp che phủ. Cao độ nền sau khi san lấp cũng bị lún theo tự nhiên, không còn đáp ứng theo tiêu chuẩn. Một số vị trí người dân còn đào ao nuôi cá, trồng sen...

Ngoài tình trạng xuống cấp, một số đoạn tường rào, cửa cổng bảo vệ tại Depot Tân Kiên cũng bị mất cắp hoặc tháo dỡ để mở đường đi, phần còn lại hư hỏng, hoen gỉ. Ngoài ra, trong khu vực depot còn có một hộ dân sau khi đã giải toả đã quay lại tái chiếm mặt bằng sinh sống, một số hộ khác lấn chiếm canh tác, chăn nuôi.

Lối vào depot đã bị mất cánh cửa, có thể tự do ra vào, ngày 7/6. Ảnh: Gia Minh

Năm 2021, MAUR đề xuất xử lý dứt điểm giải phóng mặt bằng, đồng thời cho nghiệm thu công trình theo hiện trạng làm cơ sở kết thúc dự án xây dựng tường rào, san lấp. Tuy nhiên, kiến nghị trên không được chấp thuận.

Để tránh lãng phí và bảo vệ, an ninh cho depot Tân Kiên, năm 2022 Công ty NHH MTV Đường sắt đô thị số 1 (HURC1) - đơn vị vận hành metro, đề xuất được giao mặt bằng nhằm tính toán kinh doanh kho bãi, dịch vụ giữ xe và các loại hình khai thác tạm trong lúc chờ triển khai Metro 3A. Nhưng việc này cũng chưa được thông qua.

Hồi tháng 5, chủ đầu tư tiếp tục kiến nghị thành phố chỉ đạo Bình Chánh vận động hộ dân còn lại bàn giao mặt bằng trước quý 3. MAUR cũng đề xuất nghiệm thu công trình theo thủ tục đã áp dụng ở một số dự án tương tự như Trường tiểu học Trần Văn Kiểu (quận 6), cải tạo kênh Tham Lương - Bến Cát. Đồng thời, đề xuất thành phố cho HURC1 nghiên cứu phương án kinh doanh, khai thác tạm mặt bằng Depot Tân Kiên để bảo vệ, tránh bị lấn chiếm.

Vị trí khu đất sẽ xây dựng Depot Tân Kiên của tuyến Metro 3A. Đồ hoạ: Đăng Hiếu

Metro 3A là một trong 8 tuyến đường sắt đô thị quy hoạch ở TP HCM, dài gần 20 km, kết nối trung tâm thành phố về cửa ngõ phía Tây. Tuyến chia thành hai giai đoạn đầu tư, đoạn dự kiến ưu tiên trước dài khoảng 10 km, từ Bến Thành, quận 1, tới bến xe Miền Tây, quận Bình Tân, tổng vốn ước tính hơn 1,8 tỷ USD. Đoạn còn lại từ bến xe Miền Tây tới ga Tân Kiên, dài 9,8 km, tổng mức đầu tư khoảng một tỷ USD, sẽ đầu tư sau. Theo kế hoạch khả quan, đoạn đến khu Tân Kiên giai đoạn 2029-2034 mới được triển khai.

Quy hoạch hệ thống đường sắt đô thị TP HCM có 10 depot thuộc 8 tuyến metro, tổng diện tích khoảng 222 ha. Hiện, Depot Long Bình, TP Thủ Đức, thuộc Metro Số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) đã cơ bản hoàn thiện để tuyến vận hành, theo dự kiến vào cuối năm nay. Cùng với dự án này, Depot Metro Số 2, đoạn Bến Thành - Tham Lương, tại quận 12 cũng đã cơ bản được giải toả mặt bằng. Nơi này đã xây tường rào, tòa nhà 7 tầng phục vụ vận hành tuyến sau này. Theo kế hoạch, Metro Số 2 khởi công năm sau, hoàn thành năm 2030.